Pojęcia i systemy pedagogiczne

(1) Wymagania wstępne i dodatkowe:

Zakres wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych, niezbędnych do efektywnego uczestnictwa studenta w zajęciach właściwy dla absolwenta szkoły średniej i potwierdzony świadectwem dojrzałości; bez wstępnych wymagań akademickich (przedmiotowych i merytorycznych) z zakresu pedagogiki.

(2) Treści kształcenia:

Wykłady:

1.Pedagogika jako nauka – działy pedagogiki, kryteria naukowości, przedmiot i zadania pedagogiki, jej język i podstawowe pojęcia. Dyscyplinarność naukowa pedagogiki w odniesieniu do dziedziny naukowej. Subdyscypliny i dyscypliny pomocnicze pedagogiki w ramach nauk z pedagogiką współpracujących.

2.Geneza i rozwój pedagogiki – wybrane przykłady refleksji psychologicznej, socjologicznej, filozoficznej i teologicznej oraz wybrane stanowiska pedagogiczne. Naturalizm. Egzystencjalizm. Personalizm. Psychologizm. Socjologizm. Empiryzm. Instrumentalizm. Behawioryzm. Filozofia wychowania.

3.Poszerzona refleksja nad grupami pojęć w pedagogice – pojęcia merytoryczne, formalno – logiczne, metodologiczno – metodyczne.

4.Potrzeba definiowania pojęć w pedagogice i jego sposoby.

5.Nowe pojęcia w pedagogice w odniesieniu do nowych wyzwań i nowych zjawisk społeczno – kulturowych we współczesnym świecie.

6.Psychologiczne uwarunkowania procesu dydaktyczno – wychowawczego w reprezentacji pojęć stosowanych w pedagogice.

7.Generowanie nowych pojęć w pedagogice z perspektywy jej relacji z polityką społeczną i pracą socjalną.

8.Wybrane systemy pedagogiczne i związane z nimi pojęcia kluczowe. Pedagogika tradycyjna Jana Fryderyka Herbarta. Nowe wychowanie Johna Deweya. Pedagogika chrześcijańska i personalistyczna. Pedagogika materialistyczna.

9.Płęć kulturowa jako kategoria generująca rozwój współczesnej pedagogiki.

10.Nierówna edukacja a pedagogika w odniesieniu do uprawnionych różnic w aspekcie podmiotowym i społecznym.

11.Duch, dusza jako pojęciowe kategorie ontologiczne wychowania duchowego.

12.Tradycja, modernizm i postmodernizm jako kategorie pojęciowe generujące stanowiska i kierunki rozwoju pedagogiki teoretycznej i praktycznej.

Ćwiczenia:

1. Pedagogika waldorwska.

2. Pedagogika Marii Montessori.

3. Pedagogika Janusz Korczaka.

4. Pedagogika Celestyna Freineta.

5. Pedagogika dyrektywna i niedyrektywna (nieautorytarna). Antypedagogika. Autorytet nauczyciela – wychowawcy.

6. Pedagogika dialogu. Pedagogika serca.

7.Pedagogika emancypacyjna – wychowanie w kategoriach wolności i odpowiedzialności.

8. Pedagogika kultury i personalistyczna.

9. Pedagogika rodziny.

10.Pedagogika mediów.

11.Pedagogika zabawy i twórczości.

12.Pedagogika ekologiczna.

(3) Metody dydaktyczne i pomoce naukowe:

Metody: wykład, dyskusja, praca z książką.

Pomoce: tekst źródłowy, film dydaktyczny.

Literatura podstawowa:

Howaniec Marcin, Edukacja ekologiczna w szkołach – ścieżka czy przedmiot, Mysłowice 2009;

Kunowski Stefan, Podstawy współczesnej pedagogiki, Warszawa 2004;

Kwieciński Zbigniew, Śliwerski Bogusław (red.), Pedagogika, podręcznik akademicki, t. I-II, Warszawa 2003;

Nowak Marian, Podstawy pedagogiki otwartej, Lublin 2000;

Pawłowski Tadeusz, Tworzenie pojęć i definiowanie w naukach humanistycznych, Warszawa 1979;

Pomykało Wojciech (red.), Encyklopedia pedagogiczna, Warszawa 1993;

Śliwerski Bogusław (red.), Pedagogika, podstawy nauk o wychowaniu, t. I-III, Gdańsk 2006;

Turos Lucjan, Pedagogika ogólna i subdyscypliny, Warszawa 1999;

Wójcik Mirosław, Soma i psyche – natura ludzka w refleksji filozoficznej, teologicznej i pedagogicznej, [w:] Elżbieta Górnikowska - Zwolak, Mirosław Wójcik (red.), Soma i psyche w edukacji dojrzałych wiekiem kobiet i mężczyzn, Mysłowice 2011;

Literatura uzupełniająca:

Howaniec Marcin, Edukacja ekologiczna w szkołach – ścieżka czy przedmiot, Mysłowice 2009;

Kotarbiński Tadeusz, Elementy teorii poznania logiki formalnej i metodologii nauk, Warszawa 1986;

Kupisiewicz Czesław, Kupisiewicz Małgorzata, Słownik pedagogiczny, Warszawa 2009;

Kwiek Maria, Wychowanie do miłości, Wrocław 1994;

Szuksta Magdalena, Mendel Maria, Współczesne tendencje w nauczaniu inspirowane metodami M. Montessori, C. Freineta, R. Steinera, Płock 1995;

Śliwerski Bogusław, „Pedagogika serca” Marii Łopatkowej, [w:] Bogusław Śliwerski (red.), Edukacja alternatywna. Dylematy teorii i praktyki, Kraków 1992;

Wąsiński Arkadiusz, Społeczeństwo informacyjne. Wyzwanie dla pedagogiki mediów, Poznań2003;

Wójcik Mirosław, Od pedagogiki do antypedagogiki (granice reform oświatowych), [w:] Antoni Zając (red.), Dylematy przemian oświatowych, T. I, Rzeszów 1997;

Wójcik Mirosław, Ontologiczne i aksjologiczne podstawy wychowania duchowego na przykładzie katolickiej etyki wychowawczej (tradycje – potrzeby – możliwości), [w:] Marek Szczepański, Iwona Wagner, Beata Pawlica Beata (red.), System edukacyjny w procesie przemian w latach 1989 – 1996. Wyzwania, konteksty i prognozy socjo - pedagogiczne, Częstochowa 1997;

Wójcik Mirosław, Pedagogika rodzinna jako samodzielna subdyscyplina, „Problemy Rodziny” R. 1996, nr 6 (210);

Wójcik Mirosław, Znaczenie nauczania społecznego ks. kardynała Augusta Hlonda dla kształtowania sylwetek zawodowych współczesnych pedagogów, [w:] Wacław Królikowski SJ, Gabriela Paprotna (red.), Kardynał August Hlond Prymas Polski na nowo odczytany, Kraków 2017;

WIEDZA („Student zna i rozumie...”)

terminologię stosowaną w pedagogice, miejsce pedagogiki w systemie nauk, uporządkowaną wiedzę na temat różnych subdyscyplin pedagogiki (PED1_W01);

najważniejsze tradycyjne i współczesne nurty i systemy pedagogiczne, rozumie ich historyczne i kulturowe uwarunkowania, elementarną wiedzę o strukturze i funkcjach systemu edukacji (PED1_W01).

UMIEJĘTNOŚCI („Student potrafi…”)

posługiwać się terminologią w zakresie pedagogiki (PED1_U01);

ze zrozumieniem stosować pojęcia pedagogiczne oraz wykorzystywać podstawową wiedzę teoretyczną z zakresu pedagogiki w celu prezentowania własnego stanowiska (PED1_U04);

tworzyć typowe prace pisemne oraz przygotowywać wystąpienia ustne z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych właściwych dla pedagogiki (PED1_U12);

samodzielnie analizować, wnioskować oraz prezentować własne pomysły, wątpliwości i sugestie, popierając je argumentacją w kontekście wybranych perspektyw teoretycznych, poglądów różnych autorów (PED1_U08).

KOMPETENCJE SPOŁECZNE („Student jest gotów do…”)

krytycznej oceny poziomu swojej wiedzy i konieczności dalszego dokształcania się i poszerzania wiadomości służących przyszłemu pozyskiwaniu doświadczenia w społecznych relacjach zawodowych (PED1_K01);

inicjowania działań pedagogicznych, dostrzega znaczenia i roli wartości ogólnoludzkich, uniwersalnych i chrześcijańskich w budowaniu relacji pedagogicznych oraz w podejmowaniu działań pedagogicznych w środowisku społecznym (PED1_K04 PED1_K06).

Weryfikacja efektów kształcenia w sytuacji prowadzenia kształcenia w bezpośrednim kontakcie ze studentami (w siedzibie Uczelni) oraz wykorzystywanych metod weryfikacji efektów w sytuacji prowadzenia kształcenia w formule zdalnej bądź komplementarnej (z wykorzystaniem narzędzi do komunikacji elektronicznej).

Zaliczenie wykładu obejmuje PED1_W01; PED1_K01:

-obecność na wykładach

-egzamin ustny

Zaliczenie ćwiczeń obejmuje PED1_U01; PED1_U04; PED1_U08; PED1_U12; PED1_K04; PED1_K06:

-aktywna obecność studenta na ćwiczeniach (przygotowanie i udział w dyskusji nad kategoriami pojęciowymi i zjawiskami współczesnej pedagogiki teoretycznej i praktycznej) PED1_U01; PED1_U04; PED1_K04; PED1_K06

- autorskie tabelaryczne opracowanie przez studenta analizowanych podczas ćwiczeń systemów pedagogicznych z uwzględnieniem charakterystyki głównego przedstawiciela, opisu celów i zadań systemowych, opisu metodyki pracy dydaktyczno- wychowawczej, autorskiego wskazania przydatności systemu dla realizacji współczesnych potrzeb dydaktyczno-wychowawczych i opiekuńczych. PED1_W01; PED1_U01

-wykonanie autorskiego leksykonu podstawowych pojęć pedagogicznych w porządku alfabetycznym i we własnym opracowaniu haseł. PED1_U01; PED1_U04; PED1_U12; PED1_U08

Ocena z ćwiczeń uzyskiwana jest jako średnia ważona trzech składników: aktywności 0,25, tabelarycznego opracowania systemów pedagogicznych 0,50, leksykonu pojęć pedagogicznych 0,25.

Skala ocen:

bardzo dobry (5)

dobry plus (4,5)

dobry (4)

dostateczny plus (3,5)

dostateczny (3)

niedostateczny (2)

Ocena ustalana jest na podstawie następującej skali:

Poniżej 55.00 % - ocena 2

55.00 % i więcej - ocena 3

60.00 % i więcej - ocena 3,5

70.00 % i więcej - ocena 4

80.00 % i więcej - ocena 4,5

90.00 % i więcej - ocena 5