Chirurgia i pielęgniarstwo chirurgiczne

Przed rozpoczęciem zajęć student powinien przypomnieć sobie wiadomości z zakresu biologii człowieka na poziomie szkoły średniej, anatomii, fizjologii, patofizjologii z I roku studiów

Wykłady:

Wprowadzenie do przedmiotu (omówienie zasad oceniania uzyskanych efektów uczenia się

Chirurgia:

• Budowa ustroju i zaburzenia gospodarki wodno –elektrolitowej.

• Rodzaje badań diagnostycznych i zasady ich zlecania

• Urazy narządu ruchu i czaszkowo – mózgowe, postępowanie diagnostyczne i metody leczenia.

• Pierwsza pomoc na miejscu wypadku, postępowanie w czasie transportu, diagnostyka i leczenie szpitalne (izba przyjęć i oddział).

• Wpływ urazu na ustrój: odpowiedź metaboliczna i hormonalna.

• Ostre choroby jamy brzusznej rozpoznawanie i postępowanie lecznicze – kwalifikacja do leczenia operacyjnego.

• Najczęstsze choroby chirurgiczne rozpoznawanie i leczenie:

 Zakażenia ropne powłok skórnych.

 Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, jej powikłania.

 Kamica żółciowa.

 Ostre zapalenie trzustki.

 Choroby jelita grubego.

• Powikłania po leczeniu operacyjnym zapobieganie i postępowanie.

• Problemy transplantologiczne.

Pielęgniarstwo chirurgiczne:

• Zadania pielęgniarki w zespole terapeutycznym w oddziale chirurgicznym.

• Organizacja pracy w oddziale chirurgicznym uwzględniająca profilaktykę zakażeń szpitalnych.

• Żywienie w chirurgii.

• Przygotowanie chorych do operacji w trybie planowym i z przyczyn nagłych (z uwzględnieniem chorób współistniejących, np. cukrzyca, otyłość i inne oraz obciążeń, np. nikotynizm i inne). Premedykacja.

• Przygotowanie pacjentów do badań diagnostycznych w chirurgii.

• Planowanie opieki pielęgniarskiej nad chorymi po operacji z uwzględnieniem rodzaju znieczulenia i technik operacyjnych.

Chirurgia jednego dnia.

• Powikłania pooperacyjne (wczesne/późne; ogólne/specyficzne) – profilaktyka, wczesne rozpoznawanie i leczenie.

• Okołooperacyjna opieka pielęgniarska nad pacjentem z chorobami w obrębie przewodu pokarmowego: chirurgia przełyku, żołądka i dwunastnicy, wątroby i dróg żółciowych, trzustki, jelita cienkiego i grubego, niedrożność jelit (z uwzględnieniem stomii), zapalenie wyrostka robaczkowego, przepukliny brzusznej.

• Okołooperacyjna opieka pielęgniarska nad pacjentem z chorobami w obrębie gruczołu tarczowego.

• Okołooperacyjna opieka pielęgniarska nad pacjentem z chorobami w obrębie klatki piersiowej (operacja serca, dużych naczyń, płuc).

• Okołooperacyjna opieka pielęgniarska nad pacjentką z chorobami w obrębie sutka. Mastektomia; aspekt bio-psycho-społeczny opieki długoterminowej.

• Pielęgnowanie chorych po urazach narządu ruchu: stłuczenia, rany, skręcenia, zwichnięcia, złamania (leczenie operacyjne - okołooperacyjna opieka pielęgniarska i zachowawcze: opatrunek gipsowy, wyciągi; amputacja.

• Okołooperacyjna opieka pielęgniarska nad pacjentem z chorobami w obrębie żył. Leczenie zachowawcze, farmakologiczne, zabiegowe i operacyjne.

• Okołooperacyjna opieka pielęgniarska nad pacjentem z chorobami w obrębie tętnic; amputacja; aspekt bio – psycho – społeczny opieki długoterminowej.

• Pielęgnowanie chorych z urazami czaszkowo-mózgowymi, kręgosłupa i rdzenia kręgowego, okołooperacyjna opieka pielęgniarska.

• Okołooperacyjna opieka pielęgniarska nad pacjentem z chorobami w obrębie układu moczowo – płciowego.

• Pielęgnowanie chorych oparzonych i z odmrożeniami, okołooperacyjna opieka pielęgniarska.

Zajęcia praktyczne medyczne: 5% zajęć praktycznych odbywa się w MCSM (6 godzin)

Zajęcia praktyczne – oddział chirurgii ogólnej:

• Organizacja zajęć w oddziale chirurgicznym. Omówienie regulaminu, zasad pracy i obowiązującej dokumentacji.

• Rozpoznanie wskazań do wykonania określonych badań diagnostycznych z zachowaniem ich zlecenia

• Planowanie opieki pielęgniarskiej nad chorymi po operacji z uwzględnieniem rodzaju znieczulenia i technik operacyjnych. Chirurgia jednego dnia.

• Powikłania pooperacyjne (wczesne/późne; ogólne/specyficzne) występujące po zabiegach wykonywanych metodą klasyczną i laparoskopową – profilaktyka, wczesne rozpoznawanie i leczenie.

• Przygotowanie chorych do operacji w trybie planowym i z przyczyn nagłych. Planowanie opieki pielęgniarskiej nad chorymi po operacji z uwzględnieniem rodzaju znieczulenia i technik operacyjnych.

• Krwotok z przewodu pokarmowego. Leczenie zachowawcze. Przygotowanie pacjenta do zabiegu operacyjnego w trybie nagłym. Pielęgnowanie chorych po operacji.

• Cholecystectomia et choledochotomia. Przygotowanie pacjenta do operacji z uwzględnieniem specjalistycznych badań diagnostycznych. Zabieg operacyjny metodą klasyczną oraz laparoskopową. Pielęgnowanie chorych po operacji z uwzględnieniem powikłań. Dren T.

• Przepukliny brzuszne. Przygotowanie pacjenta do operacji z uwzględnieniem specjalistycznych badań diagnostycznych. Pielęgnowanie chorych po operacji z uwzględnieniem powikłań.

• Stomia. Przygotowanie pacjenta do operacji z uwzględnieniem specjalistycznych badań diagnostycznych. Przygotowanie pacjenta do życia w zmienionej sytuacji zdrowotnej – problemy bio-psycho-społeczne. Pielęgnowanie chorych po operacji z uwzględnieniem powikłań.

• Niedrożność jelit. Przygotowanie pacjenta do operacji z uwzględnieniem specjalistycznych badań diagnostycznych. Pielęgnowanie chorych po zabiegu operacyjnym z uwzględnieniem powikłań.

• Strumectomia. Przygotowanie pacjenta do operacji z uwzględnieniem specjalistycznych badań diagnostycznych. Pielęgnowanie chorych po operacji z uwzględnieniem powikłań.

• Mastectomia. Przygotowanie pacjentki do zabiegu operacyjnego, badania diagnostyczne. Zwrócenie szczególnej uwagi na sferę bio-psycho-społeczną kobiety przygotowywanej do zabiegu okaleczającego. Proces pielęgnowania pacjentki po usunięciu sutka z uwzględnieniem powikłań pooperacyjnych.

• Chirurgiczne choroby żył (żylaki kończyn dolnych, zakrzepowe zapalenie żył) Przygotowanie pacjenta do operacji z uwzględnieniem specjalistycznych badań diagnostycznych. Pielęgnowanie chorych po operacji z uwzględnieniem powikłań. Edukacja pacjenta i rodziny.

• Amputacja kończyny dolnej (choroba Bürgera, miażdżyca tętnic, uraz). Przygotowanie pacjenta do zabiegu operacyjnego ze szczególnym zwróceniem uwagi na sferę psychiczną – przygotowanie człowieka do sytuacji • traumatyzującej, jaką jest okaleczenie. Zapewnienie całościowej opieki bio-psycho-społeczną pacjentowi po amputacji. Kompleksowa rehabilitacja i edukacja.

• Złamania. Przygotowanie pacjenta do operacyjnego zespolenia kości. Pielęgnowanie chorych po operacji z uwzględnieniem powikłań. Rehabilitacja.

• Przerost gruczołu krokowego. Przygotowanie pacjenta do operacji z uwzględnieniem specjalistycznych badań diagnostycznych. Pielęgnowanie chorych po operacji z uwzględnieniem powikłań.

• Chory oparzony. Leczenie i pielęgnacja pacjenta we wstrząsie oparzeniowym. Przygotowanie pacjenta do przeszczepu skóry. Opieka pooperacyjna. Rehabilitacja.

• Przygotowanie zapisów form recepturowych substancji leczniczych w porozumieniu z lekarzem lub na jego zlecenie

• Podsumowanie zajęć w oddziale, omówienie oceny i samooceny, ukierunkowanie do dalszego szkolenia.

Zajęcia praktyczne– blok operacyjny:

• Organizacja bloku operacyjnego. Omówienie standardów, dokumentacji medycznej, planowanie pracy w oddziale.

• Zasady postępowania podczas przygotowywania się pielęgniarki instrumentalnej i pomagającej do zabiegu operacyjnego.

• Zasady postępowania z jałowym materiałem operacyjnym, narzędziami podczas przygotowywania i trwania zabiegu operacyjnego. Omówienie zasad postępowania z materiałem operacyjnym, narzędziami po zabiegu.

• Przygotowanie pacjenta do zabiegu w sali operacyjnej, zapewnienie bezpieczeństwa po zabiegu. Postępowanie z materiałem przeznaczonym do badania histopatologicznego.

• Podsumowanie zajęć w bloku operacyjnym.

Zajęcia praktyczne - Postępowanie pielęgniarskie.

• Krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego. Leczenie zachowawcze. Opieka okołooperacyjna nad pacjentem przygotowywanym do zabiegu operacyjnego w trybie nagłym, z uwzględnieniem powikłań specyficznych. Opieka okołooperacyjna nad pacjentem przygotowywanym do zabiegu operacyjnego w trybie nagłym, z uwzględnieniem powikłań specyficznych.

• Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego. Opieka okołooperacyjna nad pacjentem przygotowywanym do zabiegu operacyjnego w trybie planowym i nagłym, z uwzględnieniem powikłań specyficznych.

• Kamica pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych. Opieka okołooperacyjna nad pacjentem przygotowywanym do zabiegu operacyjnego w trybie planowym i nagłym, z uwzględnieniem powikłań specyficznych. Stosowanie zaleceń.

• Ostre zapalenie trzustki. Leczenie zachowawcze. Opieka okołooperacyjna nad pacjentem przygotowywanym do zabiegu operacyjnego w trybie planowym z uwzględnieniem powikłań specyficznych. Stosowanie zaleceń.

• Przepuklina brzuszna. Opieka okołooperacyjna nad pacjentem przygotowywanym do zabiegu operacyjnego w trybie planowym z uwzględnieniem powikłań specyficznych.

• Niedrożność przewodu pokarmowego. Opieka okołooperacyjna nad pacjentem przygotowywanym do zabiegu operacyjnego w trybie nagłym z uwzględnieniem powikłań specyficznych

• Choroby tarczycy. Opieka okołooperacyjna nad pacjentem przygotowywanym do zabiegu operacyjnego w trybie planowym z uwzględnieniem powikłań specyficznych.

• Choroby sutka. Opieka okołooperacyjna nad pacjentką przygotowywaną do zabiegu operacyjnego w trybie planowym z uwzględnieniem powikłań specyficznych. Kompleksowa rehabilitacja i edukacja.

• Chirurgiczne choroby żył. Opieka okołooperacyjna nad pacjentem przygotowywanym do zabiegu operacyjnego w trybie planowym z uwzględnieniem powikłań specyficznych. Stosowanie zaleceń.

• Amputacja kończyny dolnej. Opieka okołooperacyjna nad pacjentem przygotowywanym do zabiegu operacyjnego w trybie planowym i nagłym z uwzględnieniem powikłań specyficznych. Kompleksowa rehabilitacja i edukacja.

• Złamania. Opieka okołooperacyjna nad pacjentem przygotowywanym do zabiegu operacyjnego w trybie planowym i nagłym z uwzględnieniem powikłań specyficznych.

• Podsumowanie zajęć w oddziale, omówienie oceny i samooceny, ukierunkowanie do dalszego szkolenia.

Literatura podstawowa:

1. Walewska E.: Podstawy pielęgniarstwa chirurgicznego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2020.

2. Ścisło L.: Pielęgniarstwo chirurgiczne. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2020.

Literatura uzupełniająca:

1. Szewczyk M.T., Jawień A.: Leczenie ran przewlekłych. Wydawnictwo lekarskie PZWL, Warszawa 2019

2. Debrand-Passard A., Luce-Wunderle G. Pielęgniarstwo Operacyjne. Edra Urban&Partner, Wrocław 2022

3. Kulik T., Pacian A. Procedury pielęgniarskie w chirurgii. Wydawnictwo Lekarskie PZWL Warszawa 2012

D.W1. czynniki ryzyka i zagrożenia zdrowotne u pacjentów w różnym wieku;

D.W2. etiopatogenezę, objawy kliniczne, przebieg, leczenie, rokowanie i zasady opieki pielęgniarskiej nad pacjentami w wybranych chorobach;

D.W3. zasady diagnozowania i planowania opieki nad pacjentem w pielęgniarstwie internistycznym, chirurgicznym, położniczo-ginekologicznym, pediatrycznym, geriatrycznym, neurologicznym, psychiatrycznym, w intensywnej opiece medycznej, opiece paliatywnej, opiece długoterminowej;

D.W4. rodzaje badań diagnostycznych i zasady ich zlecania;

D.W5. zasady przygotowania pacjenta w różnym wieku i stanie zdrowia do badań oraz zabiegów diagnostycznych, a także zasady opieki w trakcie oraz po tych badaniach i zabiegach;

D.W8. reakcje pacjenta na chorobę, przyjęcie do szpitala i hospitalizację;

D.W10. zasady organizacji opieki specjalistycznej (geriatrycznej, intensywnej opieki medycznej, neurologicznej, psychiatrycznej, pediatrycznej, internistycznej, chirurgicznej, paliatywnej, długoterminowej oraz na bloku operacyjnym);

D.W22. zasady żywienia pacjentów, z uwzględnieniem leczenia dietetycznego, wskazań przed- i pooperacyjnych według protokołu kompleksowej opieki okołooperacyjnej dla poprawy wyników leczenia (Enhanced Recovery After Surgery, ERAS);

D.W23. czynniki zwiększające ryzyko okołooperacyjne;

D.W24. zasady przygotowania pacjenta do zabiegu operacyjnego w trybie pilnym i planowym, w chirurgii jednego dnia oraz zasady opieki nad pacjentem po zabiegu operacyjnym w celu zapobiegania wczesnym i późnym powikłaniom;

D.W25. zasady opieki nad pacjentem z przetoką jelitową i moczową;

D.W29. zasady obserwacji pacjenta po zabiegu operacyjnym, obejmującej monitorowanie w zakresie podstawowym i rozszerzonym;

D.W33. metody i techniki komunikowania się z pacjentem niezdolnym do nawiązania i podtrzymania efektywnej komunikacji ze względu na stan zdrowia lub stosowane leczenie;

D.U1. gromadzić informacje, formułować diagnozę pielęgniarską, ustalać cele i plan opieki pielęgniarskiej, wdrażać interwencje pielęgniarskie oraz dokonywać ewaluacji opieki pielęgniarskiej;

D.U2. prowadzić poradnictwo w zakresie samoopieki pacjentów w różnym wieku i stanie zdrowia dotyczące wad rozwojowych, chorób i uzależnień;

D.U3. prowadzić profilaktykę powikłań występujących w przebiegu chorób;

D.U4. organizować izolację pacjentów z chorobą zakaźną w miejscach publicznych i w warunkach domowych

D.U6. dobierać technikę i sposoby pielęgnowania rany, w tym zakładania opatrunków; D.U7. dobierać metody i środki pielęgnacji ran na podstawie ich klasyfikacji;

D.U8. rozpoznawać powikłania po specjalistycznych badaniach diagnostycznych i zabiegach operacyjnych;

D.U9. doraźnie podawać pacjentowi tlen i monitorować jego stan podczas tlenoterapii;

D.U10. wykonywać badanie elektrokardiograficzne i rozpoznawać zaburzenia zagrażające życiu;

D.U12. przygotowywać pacjenta fizycznie i psychicznie do badań diagnostycznych; D.U13. wystawiać skierowania na wykonanie określonych badań diagnostycznych;

D.U14. przygotowywać zapisy form recepturowych substancji leczniczych w ramach kontynuacji leczenia;

D.U15. dokumentować sytuację zdrowotną pacjenta, dynamikę jej zmian i realizowaną opiekę pielęgniarską, z uwzględnieniem narzędzi informatycznych do gromadzenia danych;D.U17. prowadzić u osób dorosłych i dzieci żywienie dojelitowe (przez zgłębnik i przetokę odżywczą) oraz żywienie pozajelitowe;

D.U18. rozpoznawać powikłania leczenia farmakologicznego, dietetycznego, rehabilitacyjnego i leczniczo-pielęgnacyjnego;

D.U19. pielęgnować pacjenta z przetoką jelitową oraz rurką intubacyjną i tracheotomijną; D.U20. prowadzić rozmowę terapeutyczną;

D.U21. prowadzić rehabilitację przyłóżkową i aktywizację z wykorzystaniem elementów terapii zajęciowej;

D.U22. przekazywać informacje członkom zespołu terapeutycznego o stanie zdrowia pacjenta;

D.U23. asystować lekarzowi w trakcie badań diagnostycznych;

D.U24. oceniać poziom bólu, reakcję pacjenta na ból i jego nasilenie oraz stosować farmakologiczne i niefarmakologiczne postępowanie przeciwbólowe;

D.U25. postępować zgodnie z procedurą z ciałem zmarłego pacjenta;

D.U26. przygotowywać i podawać pacjentom leki różnymi drogami, samodzielnie lub na zlecenie lekarza;

D.U27. udzielać pierwszej pomocy w stanach bezpośredniego zagrożenia życia;

D.U29. doraźnie tamować krwawienia i krwotoki;

O.K1. kierowania się dobrem pacjenta, poszanowania godności i autonomii osób powierzonych opiece, okazywania zrozumienia dla różnic światopoglądowych i kulturowych oraz empatii w relacji z pacjentem i jego rodziną

O.K2 przestrzegania praw pacjenta

O.K3 samodzielnego i rzetelnego wykonywania zawodu zgodnie z zasadami etyki, w tym przestrzegania wartości i powinności moralnych w opiece nad pacjentem;

O.K4 ponoszenia odpowiedzialności za wykonywane czynności zawodowe;

O.K5 zasięgania opinii ekspertów w przypadku trudności z samodzielnym rozwiązaniem problemu

O.K6 przewidywania i uwzględniania czynników wpływających na reakcje własne i pacjenta;

o.K7 dostrzegania i rozpoznawania własnych ograniczeń w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych oraz dokonywania samooceny deficytów i potrzeb edukacyjnych

Każda forma przedmiotu oceniana jest osobno

Zaliczenie semestralne – zaliczenie tematów seminaryjnych, pytania otwarte albo test jednokrotnego wyboru.

Egzamin końcowy – pytania otwarte albo test jednokrotnego wyboru.

Zajęcia praktyczne i praktyka zawodowa: 100% obecność na zajęciach, pozytywna ocena przedstawionej dokumentacji procesu pielęgnowania i edukacji zdrowotnej wybranego chorego, zaliczenie umiejętności praktycznych, pozytywna postawa studenta na zajęciach.

Samokształcenie – zaliczenie bez oceny - obejmuje treści z podanej literatury przedmiotu.

Warunkiem zaliczenia jest przygotowanie pracy pisemnej lub prezentacji multimedialnej na wybrany temat

Praktyki zawodowe

1. Poznanie specyfiki pracy na oddziale chirurgicznym oraz zadań poszczególnych członków zespołu sprawującego opiekę nad pacjentem na oddziale chirurgicznym.

2. Uczestniczenie w przyjęciu pacjenta na oddział chirurgiczny.

3. Rozpoznanie potrzeb/problemów pielęgnacyjnych u pacjentów ze schorzeniami chirurgicznymi.

4. Planowanie opieki i jej realizowanie, ocenianie i dokumentowanie.

Udział w procesie diagnozowania, leczenia i rehabilitacji pacjenta ze schorzeniami chirurgicznymi