Terapia pedagogiczna dziecka w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym

W zakresie wiedzy:

W wyniku udziału w zajęciach student opanuje uporządkowaną i pogłębioną wiedzę z zakresu terapii pedagogicznej dziecka w wieku przedszkolnymi i wczesnoszkolnym

W zakresie umiejętności:

Student pozna literaturę i wyszuka niezbędne informacje potrzebne do projektowania własnych działań z zakresu terapii pedagogicznej w przedszkolu i edukacji wczesnoszkolnej

W zakresie kompetencji społecznych:

Student będzie świadomy poziomu swojej wiedzy i umiejętności terapeutycznych, rozumie potrzebę kształcenia ustawicznego i rozwoju osobistego, dostrzega potrzebę współpracy w grupie, w pracy indywidulnej z prowadzącą zajęcia oraz konieczność samokształcenia i refleksyjnego oceniania procesu terapeutycznego

Treści/Zagadnienia

1. Pojęcie terapii pedagogicznej oraz jej główne komponenty: zasady, treści, cele, metody, formy i środki dydaktyczne, planowanie procesu terapeutycznego.

2. Zasady organizacji procesu terapeutycznego w wychowaniu przedszkolnym oraz edukacji wczesnoszkolnej

2 godz.

3. Indywidualizacja i różnicowanie metod, form i środków dydaktycznych oraz wymagań w pracy z dziećmi/ młodszymi uczniami; projekty zajęć/ćwiczeń spersonalizowanych

4. Organizacja pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolu/szkole podstawowej (klasach I-III); rola zajęć terapeutycznych

5. Zadania terapeuty pedagogicznego; warsztat pracy pedagoga, dokumentowanie zajęć terapeutycznych

6. Trudności w czytaniu, pisaniu, liczeniu i zachowaniu; rodzaje, przyczyny, diagnoza, przejawy, sposoby pomocy

7. IPET-zasady opracowywania; rola zespołu ds. organizowania pomocy psychologiczno-pedagogicznej; ds. WWR, pojęcie celów edukacyjno-terapeutycznych

8. godz.

9. Strategie aktywnego nauczania i uczenia się w pracy dydaktyczno-wychowawczej realizowanej z dzieckiem w przedszkolu oraz w młodszym wieku szkolnym (dziecka ze SPE).

10. Strategie i metody terapii pedagogicznej; przegląd wybranych klasyfikacji, kryteria doboru i zastosowanie;

11. Dobór i wykorzystanie różnorodnych form oraz środków dydaktycznych, funkcje pomocy dydaktycznych; w tym nowoczesnych technologii (TIK)

12. Konspekty lub/i scenariusze oraz projekty zajęć terapeutycznych – ćwiczenia w opracowywaniu; indywidualizacja pracy pedagogicznej

13. Ocenianie skuteczności procesu terapeutycznego; monitorowanie i ewaluacja pracy terapeutycznej

14. Współpraca przedszkola/szkoły i nauczycieli z rodzicami wychowanków, poradnią psychologiczno-pedagogiczną oraz środowiskiem lokalnym

15. Zagadnienia zgłoszone przez studentów-przykłady z praktyki pedagogicznej, studium przypadku, analiza zgłoszonych zdarzeń z obszaru terapii i wspomagania

Podstawowa:

1. Pikała A. , Sasin M., Arteterapia : scenariusze zajęć, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 2016 (wybrane projekty zajęć)

2. Karolak W., Arteterapia dla dzieci i młodzieży : scenariusze zajęć, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 2019 (wybrane projekty zajęć)

3. Barańska M., Ćwiczenia korekcyjno-kompensacyjne : dla dzieci 6-9-letnich, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2012 (wybrane projekty zajęć)

4. Kuchnik M., Ćwiczenia wyrównawcze dla uczniów z trudnościami w nauce czytania i pisania : ćwiczenia wyrównawcze klasa Wydawnictwo WiR, Kraków 2014

5. Skorek E. M., Podstawy terapii, T.1 i 2., PWN, Warszawa 2003 (wybrane rozdziały)

6. Janicka-Panek T., <<Równaj w górę>> czyli jak indywidualizować pracę pedagogiczną…; Program nauczania, Wyd. Nowa Era, Warszawa 2009

Uzupełniająca:

1. Bala A., Dysleksja : ćwiczenia funkcji słuchowych i wzrokowych dla uczniów z dysleksją w wieku 11-13 lat, Wydawnictwo WIR, Kraków 2019

2. Podstawa programowa, Dz. U. z 2017r., poz. 356

3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, Dz. U. z 2017r., poz. 1591

4. Czasopisma: BLIŻEJ PRZEDSZKOLA, ŻYCIE SZKOŁY

5. Podręczniki, pakiety edukacyjne

Kryteria oceniania

WIEDZA i UMIEJĘTNOŚCI:

- realizacja ćwiczeń, np. samodzielne , krytyczne i twórcze prezentowanie zagadnień, przydzielonych do opracowania przez prowadzącego, przygotowanie projektu edukacyjnego lub scenariusza zajęć z adaptacją treści, metod, form i środków dydaktycznych do zróżnicowanych (indywidualnych )potrzeb dzieci i uczniów; zastosowanie metod aktywizujących, pracy badawczej dziecka/ucznia,

-prezentacja wyników pracy własnej lub grupowej na forum grupy; dyskusja, umiejętność argumentowania swojego stanowiska połączona z odwołaniem się do literatury merytoryczno-metodycznej oraz z wykorzystaniem nowoczesnych technologii

-wkład pracy własnej, innowacyjność

KOMPETENCJE SPOŁECZNE:

-aktywność, obecność, współpraca w grupach, dyskusja dydaktyczna, informacja zwrotna, prezentacja wybranych treści oraz wyników zrealizowanych zadań, zaangażowanie edukacyjne, obserwacja pracy studenta i jego własnej aktywności.

Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z wybranymi zagadnieniami dotyczącymi procesu terapeutycznego, nabycie umiejętności niezbędnych do zorganizowania oraz prowadzenia procesu terapeutycznego.

1. Wprowadzenie do problematyki terapii pedagogicznej, wyjaśnienie pojęć – terapia pedagogiczna, metoda, technika, zajęcia korekcyjno-kompensacyjne, rehabilitacja, rewalidacja, terapia psychomotoryczna, kinezyterapia, terapia logopedyczna, diagnoza psychopedagogiczna, diagnostyka – wyjaśnienie podstawowej terminologii.

2. Cele i zasady terapii pedagogicznej (prowadzenia zajęć korekcyjno-kompensacyjnych).

3. Terapeuta pedagogiczny – kwalifikacje, kompetencje, rola i zadania.

4. Organizacja pomocy uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w polskiej oświacie. Skład i zadania zespołu koordynującego pracę z uczniem ze SPE.

5. Wielospecjalistyczna ocena poziomu funkcjonowania ucznia.

6. Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami słuchu fonematycznego.

7. Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami percepcji wzrokowej.

8. Diagnozowanie trudności w uczeniu się: specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu (dysleksja rozwojowa), specyficzne trudności w uczeniu się matematyki (dyskalkulia rozwojowa).

9. Diagnoza gotowości szkolnej uczniów: zapoznanie z narzędziami diagnostycznymi gotowość szkolną ucznia.

10. Ogólny przegląd podstawowych metod, technik i narzędzi stosowanych w diagnozie i terapii pedagogicznej (m.in. program rozwijający percepcję wzrokową M. Frőstig i D. Horneʼa; system wspierania rozwoju percepcyjno-motorycznego N. C. Kepharta; metoda kinezjologii edukacyjnej P. E. Dennisona; Metoda Dobrego Startu M. Bogdanowicz; metoda 18 struktur wyrazowych; metoda konstruowania gier matematycznych E. Gruszczyk-Kolczyńskiej; glottodydaktyka B. Rocławskiego,

a także: logorytmika, biblioterapia, bajkoterapia, filmoterapia, teatroterapia (dramatoterapia), muzykoterapia, choreoterapia, plastykoterapia).

11. Wybrane programy komputerowe przydatne w terapii trudności w uczeniu się.

12. Organizacja miejsca pracy dla ucznia ze SPE.

13. Profilaktyka, czyli współpraca z najbliższym otoczeniem dziecka z dysfunkcją rozwojową.

Podstawowa:

1. Bogdanowicz M., Ryzyko dysleksji. dysgrafii i dysortografii. Skala Ryzyka Dysleksji wraz z normami dla klas I i II, Gdańsk 2011,

2. Cieszyńska J., Korendo M., Wczesna interwencja terapeutyczna. Stymulacja rozwoju dziecka. Od noworodka do 6 roku życia. Wydawnictwo Edukacyjne, Warszawa 2007.

3. Czarnocka A., Dziecko ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w przedszkolu, Warszawa 2018.

4. Franczyk A., Krajewska K., Program psychostymulacji dzieci w wieku przedszkolnym z deficytami i zaburzeniami rozwoju, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2010.

5. Grabałowska K., Jastrząb J., Mickiewicz J., Wojak M., Ćwiczenia w czytaniu i pisaniu (poradnik metodyczny) Toruń 2005.

6. Jastrząb J, Diagnoza nauczycielska. Narzędzie pomiaru pedagogicznego, Dysleksja. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Dysleksji 2012 nr 1(12)

7. Radwańska A., Terapia pedagogiczna. Scenariusze zajęć. Poradnik dla terapeuty i nauczyciela. Warszawa 2018.

8. Skałbania B., Lewandowska-Kidoń T., Terapia pedagogiczna w teorii i działaniu. Wybrane zagadnienia, Impuls, Kraków 2019.

9. Skorek E.M. (red.), Terapia pedagogiczna. Zagadnienia praktyczne i propozycje zajęć, Impuls, Kraków 2012.

10. Tomczaj J., Ziętara R. Kwestionariusz diagnozy i narzędzia badawcze w terapii pedagogicznej. Kraków 2018.

Uzupełniająca:

1. Brazelton T.B., Emocjonalny i fizyczny rozwój twojego dziecka przez pierwsze lata życia: punkty zwrotne. Wyd. Amber, Warszawa 2003.

2. Jastrząb J., Terapia pedagogiczna jako metoda działania, Dysleksja Biuletyn PTD, 2009 nr 1 4. Jastrząb J., Błaszkowska I., O diagnozie elementarnych umiejętności matematycznych. Propozycje praktyczne, Dysleksja, Biuletyn PTD, 2009 nr 3

3. Jeżewska–Krasnodębska E., Skałbania B. (red. nauk.), Diagnoza i terapia w pracy logopedy i nauczyciela terapeuty. Wyd. Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2017.

4. Serafin T. (red.), Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka od chwili wykrycia niepełnosprawności do podjęcia nauki w szkole. Poradnik dla organizatorów działań, dla terapeutów oraz dla rodziców, MENiS, Warszawa 2005.

5. Serafin T., Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka (w:) Kształcenie specjalne w systemie oświaty. Vademecum dla organu prowadzącego, dyrektora szkoły, nauczycieli i rodziców, ABC Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2009.

*Konkretne informacje, które pozycje z literatury przedmiotu obowiązują w całości, a których jedynie fragmenty studenci uzyskują ode mnie zawsze na pierwszych zajęciach.