Współczesne problemy pedagogiki specjalnej

Przypomnienie kluczowych zagadnień związanych z pedagogiką specjalną. Zwrócenie uwagi na zmiany, które zaszły w terminologii, zasadach postępowania i podejściu do różnych kwestii w obszarze poszczególnych subdyscyplin.

1) Współczesne problemy pedagogiki specjalnej – obszar zainteresowań.

2) Pedagogika specjalna jako nauka – przypomnienie jakie są jej cele, przedmiot zainteresowań i zadania. Miejsce pedagogiki specjalnej w naukach o wychowaniu. Subdyscypliny pedagogiki specjalnej. Relacje pedagogiki specjalnej z innymi naukami. Przegląd literatury dotyczącej problematyki pedagogiki specjalnej,

3) Pojęcie upośledzenia i normy, zdrowia i choroby. Charakterystyka osób upośledzonych umysłowo. Teoretyczne podstawy oddziaływań terapeutycznych, placówki dla osób z niepełnosprawnością intelektualną. Praca zawodowa, warsztaty terapii zawodowej.

4) Pojęcie tyflopedagogiki, istota rewalidacji niewidomych Zasady rewalidacji niewidomych, konsekwencje psychologiczno-pedagogiczne braku wzroku. Specyfika nauczania niewidomych, organizacja szkolnictwa.

5) Specyficzne problemy osób niesłyszących. Organizacja szkolnictwa dla dzieci z wadą słuchu, jego specyfika.

6) Specyfika wychowania i kształcenia dzieci przewlekle chorych, specjalne potrzeby opiekuńczo-wychowawcze dzieci chorych.

7) Zaburzenia mowy zarówno u dzieci jak też u osób dorosłych (przyczyny, podział, skrinning logopedyczny).

8) Rola rodziny i organizacji społecznych w rewalidacji jednostek niepełnosprawnych.

9) Człowiek niepełnosprawny we współczesnym świecie.

10) Normalizacja warunków życia osób niepełnosprawnych.

Literatura podstawowa:

1) Chrzanowska I., Pedagogika specjalna. Od tradycji do współczesności. Wyd. Impuls, Kraków.

2) Dykcik A., (2009), Pedagogika specjalna. Wyd. UAM, Poznań.

3) Gładyszewska-Cylulko J., Cytowska B., Drzazga A., Jaroszewska I., Plichta P., Szczupał B., (2017), Specjalne potrzeby edukacyjne uczniów z niepełnosprawnościami. Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.

4) Górniewicz E. (2003), Dyskursy pedagogiki specjalnej, Toruń

5) Kazek B., Wojciechowska J. (red.), (2016), Zmysły w komunikacji. Wszystkie zmysły prowadzą do mózgu. Wyd. Harmonia, Gdańsk.

6) Kosakowski C.(2003), Węzłowe problemy pedagogiki specjalnej, Toruń

7) Minczakiewicz E. M., (2003), Dziecko niepełnosprawne: rozwój i wychowanie. Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.

8) Olechowska A., (2016), Specjalne potrzeby edukacyjne. Wyd. PWN Warszawa.

9) Rottermund. J. (red.) (2007), Problemy edukacji, rehabilitacji i socjalizacji osób niepełnosprawnych, Kraków

10) Żółkowska T. (2004), Wyrównywanie szans społecznych osób z niepełnosprawnością intelektualną: uwarunkowania i obszary, Szczecin.

Literatura uzupełniająca:

1) Dykcik W. (2001), Nowatorskie i alternatywne metody w teorii i praktyce pedagogiki specjalnej, Wyd. UAM, Poznań

2) Kazek B., Wojciechowska J. (red.), (2017), Zmysły w komunikacji. Mowa i jej uwarunkowania, Wyd. Harmonia, Gdańsk.

3) Kielin J., Klimek-Markowicz K., (2016), Krok po kroku. Nauczanie i terapia dzieci z umiarkowaną, znaczną i głęboką niepełnosprawnością intelektualną. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.

4) Kirenko J. (2002), Wsparcie społeczne osób niepełnosprawnych, Ryki

5) Olechnowicz H., (2012), Terapia dzieci z niepełnosprawnością intelektualną. Wyd. PWN, Warszawa

6) Tomkiewicz-Bętkowska A., (2016), ABC pedagoga specjalnego. Razem łatwiej. Nowe doświadczenia. Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.

7) Zasępa E., (2017), Osoba z niepełnosprawnością intelektualną. Procesy poznawcze. Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.

Wymagania wstępne-podstawy wiedzy z zakresu pedagogiki specjalnej po studiach I stopnia.

Celem przedmiotu jest pogłębianie wiedzy, m.in. poprzez zapoznawanie studentów II stopnia z głównymi tendencjami rozwojowymi pedagogiki specjalnej; tradycyjnymi i współczesnymi nurtami /systemami pedagogicznymi oraz ich historycznymi i kulturowymi uwarunkowaniami, w tym obszarami zainteresowań współczesnej pedagogiki specjalnej. Zajęcia prowadzone w formie konwersatorium, co z pewnością ułatwi wymianę informacji i umożliwi dzielenie się wiedzą między studentami i prowadzącą zajecia.

1. Sytuacja dziecka z niepełnosprawnością w historii myśli pedagogicznej - ujęcie retrospektywne i współczesne

2. Pedagogika specjalna z perspektywy przełomu XX i XXI w.

3. Maria Grzegorzewska - wybitna pedagog niepodległej Polski, twórczyni pedagogiki specjalnej

4. Organizacja pomocy psychologiczno-pedagogicznej w polskim systemie oświatowym; porównanie z wybranymi systemami krajów europejskich

5. Przedszkole w sytuacji trudnej. Zdążyć z pomocą. Sytuacja dziecka z niepełnosprawnością w perspektywie wychowania przedszkolnego

6. Problemy i sytuacje trudne dla wybranych okresów edukacji w placówkach oświaty i wychowania

7. Kompetencje współczesnego nauczyciela edukacji włączającej-diagnoza i rekomendacje

8. Pedagog specjalny - podstawy prawne powołania, znaczenie, rola i zadania zawodowe

8. Studium przypadku jako strategia badań pedagogicznych i niezbędny składnik kompetencji współczesnego pedagoga

Podstawowa:

1. Janicka-Panek T., Wzbogacanie szans edukacyjnych dzieci i młodszych uczniów z wykorzystaniem ich profilu inteligencji wielorakich, [w:] Uczeń w szkolnej przestrzeni uczenia się i wyrównywania szans edukacyjnych – wyzwania i dylematy, E. Stokowska-Zagdan, P. Miller, G. Cęcelek, E. Woźnicka (red.), Difin, Warszawa 2023

2. Janicka-Panek T., Maria Grzegorzewska-wspaniała pedagog w służbie niepodległej Polski, [w:] Studia z dziejów miasta i regionu, Tom II, red. S. Górzyński , ,,Rocznik Skierniewicki”, Wyd. DiG, Warszawa 2023

3. Janicka-Panek T., E. Stokowska-Zagdan, Pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzielana dziecku w przedszkolu i uczniowi w szkole w Polsce – podstawy prawne, ,,ESTETYKA I ETYKA PEDAGOGICZNEJ DZIAŁALNOŚCI”, IPOiOD, Kijów 2023

4. A. Ozga, W trosce o sukces ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi -poszukiwanie optymalnych rozwiązań w pracy nauczyciela, [w:] E. Stokowska-Zagdan, P, Miller, G. Cęcelek, E. Woźnicka (red.), Nauczyciela a szkoła jako przestrzeń uczenia się i wyrównywania szans edukacyjnych, Difin, Warszawa 2022

5. E. Stokowska-Zagdan, P, Miller, G. Cęcelek, E. Woźnicka(red.), Nauczyciel a szkoła jako przestrzeń uczenia się i wyrównywania szans edukacyjnych, Difin, Warszawa 2022

6. B. Szurowska (red.), Przedszkole w sytuacji trudnej. Zdążyć z pomocą, Difin, Warszawa 2019

Uzupełniająca:

1. E. M. Kulesza, Pedagogika specjalna z perspektywy ostatniego dwudziestolecia-okres od 1987 do 2009r., [w:] J. Bielecki, A. Jacewicz (red.), Edukacja z perspektywy przemian kulturowo-społecznych. Wczoraj-dziś-jutro, Wyd. NWSP, Białystok 2010

2. Czasopisma branżowe

Kryteria oceniania

WIEDZA i UMIEJĘTNOŚCI

Wykonanie zadań cząstkowych oraz zadania zaliczeniowego do bieżącej problematyki poruszanej podczas zajęć, przygotowanie zagadnienia/zagadnień wskazanych przez prowadzącą do prezentacji podczas zaaranżowanej debaty grupowej, samodzielne korzystanie z różnorodnych źródeł oraz TIK, umiejętność stawiania pytań do omawianej problematyki, umiejętność argumentowania swojego stanowiska połączona z odwołaniem się do literatury merytoryczno-metodycznej.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

Obecność na zajęciach, obserwacja aktywności studenta w trakcie semestru, ocena postawy w trakcie zajęć, informacja zwrotna od wykładowcy i studentów, współpraca w grupie podczas realizacji przydzielonych zadań oraz wkład indywidualny.

Ocena końcowa obliczana jest na podstawie obecności i aktywności podczas zajęć; w tym z wywiązywania się z zdań cząstkowych.